Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Özürlü ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından çıkarılan Evde Bakım Ücreti Geri Ödemeleri hakkındaki 2012/26 nolu Genelgede çok önemli bilgilere yer verilmiştir.
Bu Genelge çerçevesinde örneklerle konuyu açıklamaya çalışacağız.
Bir aylık net asgarî ücret tutarının 2/3'ünü geçip geçmediğine dikkat edilmeli
Bakıma muhtaç özürlü ve bakıma muhtaç özürlüye evde bakım hizmeti veren kişi; her ne ad altında olursa olsun her türlü gelirleri toplamı esas alınmak suretiyle; kendilerine ait veya bakmakla yükümlü olduğu birey sayısına göre kendilerine düşen ortalama aylık gelir tutarı bir aylık net asgarî ücret tutarının 2/3'ünü (466,41TL) geçmesi halinde, gelir değişikliğini en geç üç ay içinde İl Müdürlüğüne bildirmek zorundadır.
Bakıma muhtaç özürlü ve bakıma muhtaç özürlüye evde bakım hizmeti veren kişinin, yukarıda belirtilen gelir ölçütünün aşıldığını üç ay içerisinde İl Müdürlüğüne bildirmesi durumunda, evde bakım ücreti sonlandırılır ve ayrıca geri ödeme istenmez.
6353 sayılı Kanunun yayımlanmasından önce gelir ölçütünün aşılması nedeniyle bakım ücreti ödemesinin durdurulması gerekirken ödeme yapılmaya devam edilen kişilerden geri ödeme tahsil edilmediyse; gelir ölçütünün geçildiği oranda yasal faiziyle birlikte geri ödeme alınması gerekmektedir.
Evde bakım ücreti geri ödemelerinin hesaplanmasında; gelir ölçütünün aşıldığı tarihteki gelir ölçütünü aşan miktarın, gelir ölçütüne oranı esas alınarak hesaplama yapılacaktır. Gelir ölçütünün aşıldığı tarihte tespit edilen bu oran tüm geri ödemenin hesaplanmasında esas alınacak olup sonraki aylarda gelirde meydana gelen artış veya azalışlar dikkate alınmayacaktır.
Gelir ölçütünün aşılması nedeniyle kendilerine geri ödeme çıkarılan kişilerin mevcut borçlarının taksitlendirilerek ödenmesi sürecinde tahsil edilen geri ödeme tutarının, bu Kanun ile getirilen düzenleme neticesinde yeniden yapılan hesaplamada tespit edilen tutardan fazla olması halinde geri ödeme durdurulur. Ancak tahsil edilen ödeme tutarının, yeniden yapılan hesaplama neticesinde tespit edilen tutardan az olması halinde ise aradaki fark geri ödeme olarak tahsil edilmeye devam edilecektir.
Örnek 1- 2011 yılının ilk altı ayında kendilerine ait veya bakmakla yükümlü olduğu birey sayısına göre kendilerine düşen ortalama aylık gelir tutarı 230 TL olan bir özürlü evde balcım ücretinden yararlanmaktadır. Bakım Hizmetleri Değerlendirme Heyetinin 6 ay sonra bakım hizmetinden yararlanan bu özürlü ve ailesi ile ilgili yaptığı kontrol sırasında 2011 yılının Şubat ayından itibaren birey başına düşen 230 TL'lik gelirin 420 TL'ye çıktığı tespit edilmiştir. Bu artışın İl Müdürlüğünce mevzuatta belirtilen süre içerisinde özürlü ailesi ya da bakım hizmetini yerine getiren kişi tarafından bildirilmediği görülmüştür. Kendilerine ait veya bakmakla yükümlü olduğu birey sayısına göre kendilerine düşen ortalama aylık gelirin, Şubat 2011 ayındaki net asgari ücretin 2/3 ü olan 380,15 TL'yi (420 - 380,15 = 39,85 TL) 39,85 TL geçtiği ve bu geçen miktarın, bu tarihteki ölçüte oranı (39,85 x 100 / 380,15 = % 10.48) % 10.48 olduğu; ödemenin 5 ay devam ettiği, (570,22 x 5 Ay = 2.851,10 TL) 2.851,10 TL yersiz ödeme yapıldığı tespit edilmiştir. Bu durumda tespit edilen 2.851,10 TL yersiz ödeme tutarının tamamı yerine, gelir ölçütünün aşıldığı tarihteki gelir ölçütünü aşan miktarın, gelir ölçütüne oranı olarak hesaplanan %10.48 oram dikkate alınarak geri alınması gereken toplam tutar (2.851,10 (yersiz ödeme tutarı) x 10,48 (gelir ölçütünün aşıldığı tarihteki gelir ölçütünü aşan miktarın, gelir ölçütüne oranı) / 100) 298,79 TL olarak hesaplanmıştır. Ayrıca bu tutara yasal faizin de eklenmesi gereklidir.
Örnek 2- 2011 yılının 8. Ayında kendilerine ait veya bakmakla yükümlü olduğu birey sayısına göre kişi başına düşen ortalama aylık gelir tutarı; 390 TL iken, kişi başına düşen aylık gelir tutarının 800 TL sına ulaştığı tespit edilmiştir. Kişi başına düşen aylık gelir tutarı olan 800 TL nin, asgari ücretin 2011 yılının ikinci 6 aylık döneminde kişi başına düşen ölçütün bir katından (399,47 TL + 399,47 TL = 798,94 TL) fazla olması nedeniyle evde bakım ücreti Geçici 9 uncu maddeye göre durdurulur ve kişiye ödenen evde bakım ücretinin tamamı yasal faiziyle geri tahsil edilir.
Bu örnekler 2013 yılı için de aşağıdaki tabloda yer alan verilere göre güncellenebilir.
2013 yılında evde bakım ücretleri için uygulanacak net asgari ücret tutarı, 01/01/2013- 30/06/2013 dönemi için 699,61 TL, 01/07/2013-31/12/2013 dönemi için 730,28 TL net asgari ücret (asgari geçim indirimi çıkarılmış) esas alınacak olup diğer ödeme ve hesaplamalar için kullanılacak tutarlar aşağıda belirtilmiştir.
EVDE BAKIM HİZMETİNDEN YARARLANANLARA ÖDENECEK NET ASGARİ ÜCRET ÖZEL BAKIM MERKEZLERİNDEN YATILI OLARAK YARARLANANLAR İÇİN ÖDENECEK 2 NET ASGARİ ÜCRET (% 8 KDV DAHİL) EVDE BAKIM HİZMETİ HESAPLAMALARINDA KULLANILACAK KRİTER (NET ASGARİ ÜCRETİN 2/3 TUTARI)
1. ALTI AY 2. ALTI AY
1. ALTI AY 2. ALTI AY
1. ALTI AY 2. ALTI AY
699,61 730,28
1.511,16 1.577,40
466,41 486,85
2828 sayılı Kanunun geçici 9 uncu maddesinde yer alan; "Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce bu Kanunun ek 7 nci maddesine istinaden kendilerine özürlüye ikametgâhında bakım hizmeti vermesi dolayısıyla ödeme yapılmış kişilere anılan maddenin birinci fıkrasında belirtilen gelir ölçütünün aşılması nedeniyle yersiz olarak ödenen tutarlar birinci fıkrada belirtilen gelir ölçütünün geçildiği oranda yasal faizi ile birlikte takip ve tahsil edilir. Söz konusu gelir ölçütünün bir kat veya daha fazla aşılması halinde yapılan yersiz ödemenin tamamı yasal faizi ile birlikte tahsil edilir. Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce bu kapsamda tahsil edilmiş olan tutarlar bakımından ilgili kişiler lehine hiçbir şekilde alacak hakkı doğmaz."hükmünün de tüm ilgililerce dikkate alınması gerekmektedir.