İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanlığı Sınavları ve Prosedür
İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinde görevli iş güvenliği uzmanlarının nitelikleri, eğitimleri ve belgelendirilmeleri, görev, yetki ve sorumlulukları ile çalışma usul ve esaslarını düzenleyen yönetmelik 29 Aralık 2012 tarihli ve 28512 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürüklüğe girdi.
Ancak anılan Yönetmelik bazı maddeleri 11 Ekim 2013 tarihli ve 28792 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile değiştirildi.
Yönetmelikte yapılan yeni değişiklik ile birlikte; Branşı ne olursa olsun mühendislerle, mimar, fizikçi, kimyager veya biyolog unvanına sahip olanlar ile teknik öğretmenler ve meslek yüksekokullarının iş sağlığı ve güvenliği bölümü mezunları Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından iş güvenliği belgesi alarak iş güvenliği uzmanı olabilirler.
Bu kapsamda, (A) Sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesi;
1) (B) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesiyle en az dört yıl fiilen görev yaptığını iş güvenliği uzmanlığı sözleşmesi ile belgeleyen ve (A) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı eğitimine katılarak yapılacak (A) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı sınavında başarılı olanlara,
2) Mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakülte mezunları ile teknik elemanlardan; iş sağlığı ve güvenliği veya iş güvenliği programında doktora yapmış olanlara,
3) Genel Müdürlük veya bağlı birimlerinde en az on yıl görev yapmış mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakülte mezunları ile teknik elemanlara,
4) İş sağlığı ve güvenliği alanında müfettiş yardımcılığı süresi dâhil en az on yıl görev yapmış mühendis, mimar veya teknik eleman olan iş müfettişlerine,
5) Genel Müdürlük ve bağlı birimlerinde uzman yardımcılığı süresi dâhil en az on yıl fiilen görev yapmış mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakülte mezunları ile teknik elemanı olan iş sağlığı ve güvenliği uzmanlarına,
İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmeliğinin ekinde yer alan EK-1’deki örneğine uygun olarak İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğünce verilir.
(B) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesi;
1) (C) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesiyle en az üç yıl fiilen görev yaptığını iş güvenliği uzmanlığı sözleşmesi ile belgeleyen ve (B) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı eğitimine katılarak yapılacak (B) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı sınavında başarılı olan mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakültelerin mezunları ile teknik elemanlara,
2) İş sağlığı ve güvenliği veya iş güvenliği programında yüksek lisans yapmış mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakültelerin mezunları ile teknik elemanlardan (B) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı için yapılacak sınavda başarılı olanlara,
3) İş sağlığı ve güvenliği alanında teftiş yapan mühendis, mimar veya teknik eleman olan iş müfettişleri hariç, Bakanlık ve ilgili kuruluşlarında müfettiş yardımcılığı süresi dâhil en az on yıl görev yapan müfettişlerden (B) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı eğitimine katılarak yapılacak (B) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı sınavında başarılı olanlara,
İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmeliğinin ekinde yer alan EK-1’deki örneğine uygun olarak İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğünce verilir.
C) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesi;
1) (C) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı eğitimine katılarak yapılacak (C) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı sınavında başarılı olan mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakültelerin mezunları ile teknik elemanlara,
2) İş sağlığı ve güvenliği alanında teftiş yapan mühendis, mimar veya teknik eleman olan iş müfettişleri hariç Bakanlık ve ilgili kuruluşlarında müfettiş yardımcılığı süresi dâhil en az on yıl görev yapan müfettişlerden (C) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı eğitimine katılanlara,
İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmeliğinin ekinde yer alan EK-1’deki örneğine uygun olarak İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğünce verilir.
Kamu kurum ve kuruluşlarında ilgili mevzuata göre istihdam edilen işyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanı olma niteliğini haiz personel, gerekli belgeye sahip olmaları koşuluyla asli görevlerinin yanında, belirlenen çalışma süresine riayet etmek suretiyle çalışmakta oldukları kurumda veya ilgili personelin muvafakati ve üst yöneticinin onayı ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarında görevlendirilebilmektedir.Hizmet alan kurum tarafından, bu şekilde görevlendirilecek personele, görev yaptığı her saat için (200) gösterge rakamının memur aylık katsayısı (01/07/ 2012-31/12/2012 arasında 0,071589) ile çarpımı tutarında (01/07/2012-31/ 12/2012 arasında 14,3178 TL/Saat) ilave ödeme yapılmaktadır. Bu ödemeden yalnızca damga vergisi kesintisi yapılmaktadır.Bu durumdaki görevlendirmeye ilişkin ilave ödemelerde, günlük mesai saatlerine bağlı kalmak kaydıyla, aylık toplam 80 saatten fazla olan görevlendirmeler dikkate alınmamaktadır.Kamu sağlık hizmetlerinde tam süreli çalışmaya ilişkin mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla, işyeri hekimlerinin ve diğer sağlık personelinin işyeri sağlık ve güvenlik birimi ile ortak sağlık ve güvenlik birimlerinde görevlendirilmelerinde ve hizmet verilen işyerlerinde çalışanlarla sınırlı olmak üzere görevlerini yerine getirmelerinde, diğer kanunlarda yer alan kısıtlayıcı hükümler uygulanmamaktadır.
4-KANUNA GÖRE İŞ YERİNDEN KASTEDİLEN NEDİR.
Kanun, kapsamına kamu ve özel sektöre ait tüm işyerleri alınmıştır.
Kanundaki işyeri tanımı:
‘’Mal veya hizmet üretmek amacıyla maddi olan ve olmayan unsurlar ile çalışanın birlikte örgütlendiği, işverenin işyerinde ürettiği mal veya hizmet ile nitelik yönünden bağlılığı bulunan ve aynı yönetim altında örgütlenen işyerine bağlı yerler ile dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım, beden ve mesleki eğitim yerleri ve avlu gibi diğer eklentiler ve araçları da içeren organizasyonu ‘’ şeklinde tanımlanmıştır.
5-KANUNDA’Kİ RİSK DEĞERLENDİRİLMESİNDE İŞVERENİN YÜKÜMLÜLÜĞÜ NEDİR, TEHLİKE SINIFLARINA GÖRE İŞ YERLERİ KAÇA AYRILIR.
Kanun’a göre mevcut risk değerlendirmesine ek olarak; iş sağlığı ve güvenliği yönünden tehlikeli, az tehlikeli ve çok tehlikeli olmak üzere iş yerlerinin risk değerlendirmesinin yapılması gerekmektedir.
Tehlike sınıfları 29 Mart 2013 tarihli resmi gazetede ‘İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNE İLİŞKİN İŞYERİ TEHLİKE SINIFLARI TEBLİĞİNDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR TEBLİĞ’ de detaylı olarak iş yerlerinin hangi tehlike sınıfına girdiğini açıkça belirtmektedir.
Ayrıca 6331 sayılı kanun madde 9-(2.madde) de işyeri tehlike sınıflarının tesbitinde, o işyerinde yapılan asıl iş dikkate alınır denmektedir.
6-KANUNUN UYGULANMAYACAĞI İŞLER VE KİŞİLER HANGİLERİDİR?
6331 sayılı Kanunun uygulanmayacağı işler ve kişiler;
a) Fabrika, bakım merkezi, dikimevi ve benzeri işyerlerindekiler hariç Türk Silahlı Kuvvetleri, genel kolluk kuvvetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığının faaliyetleri,
b) Afet ve acil durum birimlerinin müdahale faaliyetleri,
c) Ev hizmetleri,
ç) Çalışan istihdam etmeksizin kendi nam ve hesabına mal ve hizmet üretimi yapanlar,
d) Hükümlü ve tutuklulara yönelik infaz hizmetleri sırasında, iyileştirme kapsamında yapılan iş yurdu, eğitim, güvenlik ve meslek edindirme faaliyetleri olarak görülmektedir.
7- HANGİ İŞYERLERİNİN İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HİZMETLERİ DESTEKLENMELİDİR?
Özel sektör işyerlerinden 10 kişiden az çalışanı olan ve çok tehlikeli veya tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinin iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yerine getirmesi Bakanlıkça desteklenebilmektedir.Az tehlikeli sınıfta yer alan 10 kişiden az çalışanı bulunan özel sektör işyerlerinin destek hizmetlerinden yararlanabilmesi Bakanlar Kurulu kararıyla mümkündür.
Buna göre, hangi tehlike sınıfında olursa olsun 10 ve yukarı sayıda çalışanı olan işyerleri ile Bakanlar Kurulu karar almaksızın 10 kişiden az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri, özel sektör işyeri olsalar dahi destek hizmetlerinden yararlanamamaktadır.
Belirtilen işyerleri dışında, kamu kurum ve kuruluşlarının da iş sağlığı ve güvenliği hizmetleri yönünden sağlanan destekten faydalanması olası değildir.
İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin yerine getirilmesini destekleme ile ilgili giderler Sosyal Güvenlik Kurumu''''nca karşılanacak olup, kısa vadeli sigorta kolları için toplanan primlerden finansmanı sağlanmaktadır.
Şu kadar ki, destek sağlanan işyerlerinin istihdam ettiği kişileri sigorta ettirmediği kontrol ve denetimlerde tespiti halinde, tespit tarihine kadar yapılan ödemelerin yasal faiziyle birlikte ilgili işverenlerden Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından tahsil edilmesi söz konusudur. Ayrıca, bu durumdaki işverenlerin üç yıl süreyle destekten yararlanması mümkün değildir.
Destek sağlanacak işyerlerinin belirlenmesinde Sosyal Güvenlik Kurumu kayıtları esas alınmaktadır.
10-İŞ KAZASI VE MESLEKHASTALIKLARININ KAYITLARI KONUSUNDA İŞVERENİN YÜKÜMLÜLÜĞÜ NASILDIR?
İşyerinde meydana gelen bütün iş kazaları kayıtlarının işveren tarafından tutulması, gerekli incelemelerin yapılarak işverence raporların düzenlenmesi gerekir
.Yine işverence, işyerinde meydana gelmekle birlikte, yaralanma veya ölüme neden olmayan ancak işyeri ya da iş ekipmanının zarara uğramasına yol açan veya çalışan, işyeri ya da iş ekipmanını zarara uğratma potansiyeli olan olayların incelenerek, bunlar ile ilgili raporların tanzim edilmesi icap eder.Bunların yanında, iş kazaları kazadan sonraki 3 işgünü içinde, sağlık hizmeti sunucuları veya işyeri hekimi tarafından kendisine bildirilen meslek hastalıkları, öğrenildiği tarihten itibaren 3 işgünü içinde işverence Sosyal Güvenlik Kurumu''''na bildirilmektedir
"(A) Sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesi, iş güvenliği uzmanı nasıl olunur?, iş sağlığı uzmanı ne demektir?, İş Sağlığı ve Güvenliği Sertifikası Alabilme Şartları" anlatıldı.